Chất lượng của sảnphẩm xăng dầu là yêu cầu quan trọng trong việc chế tạo dầu thô. Mỗi nước đều cómột hệ thống tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm của mình, trong đó theo quy định vàcác chỉ tiêu chất lượng của từng loại sản phẩm. Nhìn chung các nước trên thếgiới thường tham chiếu hệ thống tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm của Mỹ (API)hoặc của Châu Âu (EU) để xây dựng hoặc áp dụng hệ thống tiêu chuẩn của mình(Trước đây các nước xã hội theo chủ nghĩa tham chiếu hệ thống tiêu chuẩn củaLiên Xô – GOST).
Mỗi loại sản phẩm xăng dầu có một số chỉ tiêu củachất lượng tương ứng được làm quy định trong hệ thống tiêu chuẩn quốc gia.
Thành phần chưng cất,tỉ trọng, áp suất hơi, độ axit, hàm lượng lưu huỳnh, trị số octan… tương ứngcho từng loại xăng dầu. Trong đó các trị số octan (được viếttắt là RON) và thường được coi là chỉ tiêu chất lượng quan trọngnhất.
Ví dụ ta gọi xăng RON92 (xăng 92), tức đây là loại xăng này có chất lượng cháy tương đương với mộtchất chuẩn (trong đó có 92% là chất izooctan + 8% là chất n-Heptan) được sosánh với nhau khi cùng chạy trong một động cơ chuẩn được gọi là máy đo trị sốoctan.
· Chất izooctan nhưđã nói ở trên, đây là 1 hợp chất cháy ổn định, không hề gây kích nổ. Người talấy hợp chất này làm chuẩn cao và quy cho nó có trị số octan là 100.
· Ngược lại một số chấtcháy dễ bị kích nổ, gây ảnh hưởng xấu cho động cơ người ta lấy chất này làmchuẩn thấp và quy cho nó có trị số octan là 0 chất này là n-Heptan.
Các loại xăng khác như là xăng RON 95 (xăng95), RON 98 (xăng 98) là xăng có trị số octan là 95, 98.
Sau khi được chưng cất, các phân đoạn của xăngthô chỉ có trị số octan khoảng tầm 60 cho đến 70, nghĩa là chất lượng này vẫnchưa đủ điều kiện để có thể sử dụng cho xe máy ngày nay được. Các dòng xe đờimới thường đòi hỏi chất lượng xăng rất cao, phải có trị số óc tan lên đến 95,98 thậm chí là cao hơn. Động cơ chạy xăng, công suất lớn, thì có hệ số nén củapiston lớn do đó cần xăng có RON cao để trách bị kích nổ.
Để tăng lên trị số octan, người ta đã nghiên cứu và pha vào xăng nhiều hợp chất hóa học khác nhau,tuy nhiên cũng chỉ có thể được pha ở mức giới hạn vì có nhiều lý do khác nhau.Như vậy nếu muốn tăng trị số octan một cách cơ bản và bền vững ta chỉ còn cáchđầu tư vào công nghệ.
Các công nghệ được sử dụng cho tới bây giờ baogồm:
· Công nghệ tái cấu trúc(reforminh),
· Công nghệ làm nhánhhóa (đồng phân hóa)…
Các công nghệ này sẽ cho xăng chất lượng cao,có các trị số octan RON 92 và RON- 95 mà không cần phải pha thêm các phụ giahóa học khác. Hiện nay xăng của ta được đánh giá là tốt hơn xăng ngoại cũng làvì lẽ này, xăng ngoại nhập thường sẽ có pha thêm các chất phụ gia hóa học.
Ngoài các trị sốoctan, chất lượng xăng còn cần phải yêu cầu nhiều chỉ tiêu quan trọng khác.
Ví dụ: như xăng nhẹ thìquá dễ bay hơi tạo thành các bong bóng hơi trong đường ống dẫn xăng, gây tìnhtrạng khó nổ và dễ chết máy. Khi tồn chứa bảo quản dễ bị hao hụt nhiều.
Trong xăng phải có giới hạn lượng benzen vì nólà một chất rất độc hại, gây bệnh ung thư. Ở Viêt Nam hiện nay quy định chấtnày phải nhỏ hơn 2,5%, trong khi đó các nước công nghiệp phát triển như EU, thìchỉ cho phép tỷ lệ benzen trong xăng phải luôn nhỏ hơn 1%. Benzen là một loạichất rất dễ bay hơi nên trong hơi xăng bay ra có lẫn benzen thường rất độc,không nên dùng mồm hút xăng bằng ống nhựa.
Chỉ tiêu chất lượngcủa các nhiên liệu phản lực thì bao gồm có: thành phần chưng cất, tỉ trọng, hàmlượng của lưu huỳnh, độ dài của ngọn lửa không khói, nhiệt độ kết tinh …
Nhiên liệu cho máy bayphản lực thì cần phải có những quy định khắt khe khác về tiêu chuẩn chất lượng,kỵ nhất là bị lẫn nước hoặc có nhiều chất mà khi ở trong nhiệt độ thấp chúng sẽkết tinh, gây nên tình trạng tắc hệ thống dẫn nhiên liệu. Khi bay trên caonhiệt độ bên ngoài máy bay là khoảng -450°C…
Chính vì thế nhiên liệu của các bay phản lựcJet-A1 thường quy định có nhiệt độ kết tinh phải khoảng từ -500°C đến -470°C.
Chỉ tiêu chất lượngcủa nhiên liệu diezen bao gồm: thành phần chưng cất, tỉ trọng, hàm lượng lưuhuỳnh, trị số Xetan, độ axit, nhiệt độ đông đặc…
Nhiên liệu diezen,thường được gọi là dầu DO, dùng cho các thiết bị chạy bằng động cơ diezen, như làô tô du lịch, các loại xe tải nặng, các loại máy phát điện, tàu thủy….
Theo tiêu chuẩn mớicủa Việt nam, TCVN 5689:2005 quy địnhnhiên liệu điezen DO phải có hàm lượng lưu huỳnh giảm xuống còn 0,05% – 0,25%thay vì trước kia có loại tối đa lên tới0,5%.
Nhiên liệu đốt lò FOcần quan tâm đến nhiệt lượng cháy, lượng lưu huỳnh, tỉ trọng, nhiệt độ chớpcháy, nhiệt độ đông đặc …
Theo tiêu chuẩn Việt nam hàm lượng lưu huỳnhphải < 2%.
